MAGAZIN ZA NAUKU, ISTRAŽIVANJA I OTKRIĆA
»  MENI 
 Home
 Redakcija
 Linkovi
 Kontakt
 
» BROJ 73
Planeta Br 60
Godina XIII
April. 2016 - Jun. 2016.
»  IZBOR IZ BROJEVA
Br. 71
Nov. 2015g
Br. 72
Feb. 2016g
Br. 69
Jul 2015g
Br. 70
Sept. 2015g
Br. 67
Januar 2015g
Br. 68
April. 2015g
Br. 65
Sept. 2014g
Br. 66
Nov. 2014g
Br. 63
Maj. 2014g
Br. 64
Jul. 2014g
Br. 61
Jan. 2014g
Br. 62
Mart. 2014g
Br. 59
Sept. 2013g
Br. 60
Nov. 2013g
Br. 57
Maj. 2013g
Br. 58
Juli. 2013g
Br. 55
Jan. 2013g
Br. 56
Mart. 2013g
Br. 53
Sept. 2012g
Br. 54
Nov. 2012g
Br. 51
Maj 2012g
Br. 52
Juli 2012g
Br. 49
Jan 2012g
Br. 50
Mart 2012g
Br. 47
Juli 2011g
Br. 48
Oktobar 2011g
Br. 45
Mart 2011g
Br. 46
Maj 2011g
Br. 43
Nov. 2010g
Br. 44
Jan 2011g
Br. 41
Jul 2010g
Br. 42
Sept. 2010g
Br. 39
Mart 2010g
Br. 40
Maj 2010g.
Br. 37
Nov. 2009g.
Br.38
Januar 2010g
Br. 35
Jul.2009g
Br. 36
Sept.2009g
Br. 33
Mart. 2009g.
Br. 34
Maj 2009g.
Br. 31
Nov. 2008g.
Br. 32
Jan 2009g.
Br. 29
Jun 2008g.
Br. 30
Avgust 2008g.
Br. 27
Januar 2008g
Br. 28
Mart 2008g.
Br. 25
Avgust 2007
Br. 26
Nov. 2007
Br. 23
Mart 2007.
Br. 24
Jun 2007
Br. 21
Nov. 2006.
Br. 22
Januar 2007.
Br. 19
Jul 2006.
Br. 20
Sept. 2006.
Br. 17
Mart 2006.
Br. 18
Maj 2006.
Br 15.
Oktobar 2005.
Br. 16
Januar 2006.
Br 13
April 2005g
Br. 14
Jun 2005g
Br. 11
Okt. 2004.
Br. 12
Dec. 2004.
Br 10
Br. 9
Avg 2004.
Br. 10
Sept. 2004.
Br. 7
April 2004.
Br. 8
Jun 2004.
Br. 5
Dec. 2003.
Br. 6
Feb. 2004.
Br. 3
Okt. 2003.
Br. 4
Nov. 2003.
Br. 1
Jun 2003.
Br. 2
Sept. 2003.
» Glavni naslovi

TEMA BROJA

 

Japan - zemlja izlazeće mudrosti / Razgovor sa dr Danijelom Vasić

dr Danijela Vasić

Spoj tradicionalnog i modernog

Već decenijama Japan zadivljuje svet svojim izuzetnim ekonomskim i tehnološ- kim napretkom. U isto vreme, tradicija se održava, naglašava i poštuje. Kako je moguće pomiriti ove dve stvari? -Napisane su mnoge studije o ekonomskom uspehu Japana i razvijene su brojne teorije koje ga na manje ili više uspešan način objašnjavaju. Međutim, ne može se prenebregnuti činjenica da pravo bogatstvo Japana, koji oskude- va u prirodnim resursima, leži u ljudskim resursima. Tome treba dodati i izuzetnu sposobnost Japanaca za kreativno prihvatanje elemenata drugih (razvijenijih) kultura. Sam geografski položaj Japana uslovio je veliko interesovanje i radoznalost za socijalnu, političku, religijsku, naučnu i svaku drugu oblast života zemalja iz okruženja, prevashodno Kine. Možda je to jedan od razloga što Japanci kasnije nisu pokazali otpor prema uvođenju zapadne kulture, duhov- ne i materijalne. Uprkos tome, može se reći da su Japanci ipak uspevali da održe nacionalni identitet, protiveći se prekomernom prilivu stranih elemenata i stavljajući u prvi plan tradicionalne vrednosti. Ima li primera za to? -Od kako su u 7. veku uvedene Taika reforme, koje su se odnosile na upravljanje posedima ali su za cilj zapravo imale jačanje carske vlasti bazirane na kineskoj državnoj strukturi, japanski izaslanici odlazili su u Kinu po nova znanja. Usvajali su sve - od kineskog sistema pisanja, književnosti, religije, filozofije, arhitekture, pa čak do navika u ishrani. To što ih nije sprečavala činjenica da su putovanja preko mora bila izuzetno rizična i često fatalna, ukazuje na njihovu žarku želju da uče od Kine.

japan



Tokom Nara perioda (710-794) poslato je sedam iza- slanstava sa po pet-šest stotina ljudi, među njima su bili brojni učenici i naučnici, koji su potom godinama ostajali u Kini. Povratnici u Japan sa sobom su dovodili strane sve- štenike i donosili nove oblike religije i filozofije. Tako se, na primer, monah Genbo vratio sa više od pet hiljada budi- stičkih sutri, dok je učenjak Kibi no Makibi, koji je izučavao konfucijanizam, vojnu nauku i ceremonijalne obrede, po- stavio program obrazovanja za buduće vladine činovnike. ? ? Jezik ostao netaknut -Šta se događalo sa autohtonom, japanskom kulturom i tradicionalnim vrednostima? -Koliko god to zvučalo protivrečno, sa širenjem stra- nih uticaja, kultura je u ovom periodu ostala jedinstveno japanska. Usvojen je kineski način pisanja, ali su ga Japan- ci prilagođavali svom jeziku, tako da je sam japanski jezik ostao netaknut. Štaviše, slobodnom i maštovitom upotre- bom kineskih karaktera, Japanci su doprineli tome da nji- hov jezik bude bogatiji i suptilniji. U Nara periodu, tačnije 712. godine, nastaje Kođiki (Za- pisi o drevnim događajima), najstariji sačuvani istorijski za- pis u Japanu i najstarije književno delo na japanskom jezi- ku. Čini ga zbirka mitova, predanja, legendi i pesama o čla- novima carske porodice i vodećih klanova. Delo govori o vremenu od postanka sveta do početka 7. veka. Kođiki na- staje sa ciljem da se u državi učvrsti centralističko uređenje ali i, može se reći, kao odraz reakcije protiv stalnog priliva kineskih uticaja. Naime, stupivši na vlast 672. godine, car Tenmu donosi naredbu da se od predanja, usmeno preno- šenih u pokrajinama širom zemlje, sačini jedinstvena ver- zija zvaničnog rodoslova, kojim je mogao opravdati svoje.
Dr Danijela Vasić je docent na Filološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu, na Grupi za japanski jezik i književnost, gde je završila osnovne, postdiplomske i doktorske studije. Na osnovnim, master i doktorskim studijama drži kurseve iz japanskog jezika i japanske književnosti u komparativnom kontekstu. Autor je studije Sunce i mač - japanski mitovi u delu Kođiki (Rad, 2008), o najstarijem sačuvanom delu japanske književnosti. Monografija Mesečeva princeza - usmeno i pisano u japanskoj drevnoj književnosti (Tanesi, 2013) govori o Priči o sekaču bambusa - začetniku žanra monogatari, koji u Japanu postoji od 9. veka. Danijela Vasić piše naučne i stručne radove, prevodi sa savremenog i klasičnog japanskog jezika. Sekretar je Upravnog odbora Društva japanologa Srbije.

božansko poreklo i dokazati legitimitet državne vlasti na čelu sa carom, što je, doduše posle careve smrti, rezultiralo nastankom Kođikija. Nešto kasnije, 720. godine, nastaje još jedna istorijska hronika, Nihonšoki (Zapisi o Japanu), napisana na klasič- nom kineskom jeziku (kanbun) i po uzoru na zvanične istorije kineskih dinastija. Forma i sadržaj ova dva dela jesu slični, ali su ciljevi njihovog nastanka različiti. Kođiki je tre- balo da predstavi mitološku viziju porekla carske i vladaju- ćih porodica, insistirajući pritom na jednoj zvaničnoj ver- ziji priče, i to onoj koja odgovara aktuelnoj vlasti. S druge strane, Nihonšoki naglašava nacionalni identitet Japanaca i dokazuje autonomnost carevine u odnosu na Kinu i Kore- nosti, i pisci i čitalačka publika, bili su prevashodno pripad- nici aristokratije, a među njima su posebnu ulogu imale dvorske dame koje su prve prihvatile kana pismo. S druge strane, dvorani su i dalje ostali posvećeni kineskom jeziku, dok su se kanom služili uglavnom za pisanje poezije. Do značajne prekretnice dolazi u srednjem veku. Do tog vremena japanska kultura je nastajala pod jakim stra- nim uticajima, a nakon invazije Mongola u 13. veku, jača autonomija japanske kulture, premda su strani elementi i dalje bili izraženi. Razvijaju se novi pravci u budizmu, ali i autohtone japanske veštine poput poezije renga, no dra- me, čajne ceremonije, umetnosti aranžiranja cveća (ikeba- na) i mnoge druge. ju. Zato u većoj meri sadrži istorijske činjenice i teži fakto- grafskom prikazivanju vremena. -Koji se period smatra izuzetno značajnim u razvoju ja- panske književnosti i druge vrste stvaralaštva? -Japanska književnost i umetnost svoj prvi procvat doživljavaju u Nara periodu, kada su postavljeni temelji na kojima će, tokom narednog, Heian perioda (794-1192), biti stvarana nacionalna kultura. Heian period naziva se „zlat- nim dobom“ jer ga odlikuju visoki dometi stvaralačkog du- ha na svim poljima kulture i umetnosti. Nesumnjivo naj- važnija tekovina ove epohe bilo je uobličavanje slogovnog pisma kana, koje je bilo pogodno za uspostavljanje tradici- onalnog metričkog obrasca u poeziji, od pet i sedam slogo- va po stihu. Pisci više nisu morali da pišu kvazi-kineskim jezikom koji nije odgovarao duhu japanskog jezika, već su svoje misli i osećanja počeli slobodno da izražavaju na ma- ternjem jeziku. Zato je pojava japanskog pisma omogućila nove domete u književnom stvaralaštvu. Nosioci književ- Sredinom Edo perioda (naziva se i Tokugava period, 1603-1867) pojavljuje se pokret Kokugaku (Nauka o Japanu), koja je okupljao filologe i filozofe odlučne da japansku nauku otrgnu od dominantnih kineskih učenja. Oni se okreću pro- učavanju japanske klasične književnosti, počev od Kođikija i najvećeg japanskog klasika sa početka 11. veka i po mnogima najstarijeg romana u svetskoj književnosti, dela Genđi mono- gatari (Priča o princu Genđiju), koji je napisala dvorska da- ma Murasaki Šikibu. Sledbenici Kokugaku škole nastoje da odele autohtonu japansku religiju šinto od budističkih i kon- fucijanskih nanosa i da je vrate izvornim korenima. To je po- stignuto uspostavljanjem „državnog šintoa“ u Meiđi periodu, koji počinje restauracijom carske vlasti 1868. godine.

-Po čemu ovaj period zauzima posebno mesto u isto- riji Japana? -Glavno obeležje Meiđi perioda (1868-1912) bila jeubrzana modernizacija zemlje, koja se često poistove- ćuje sa vesternizacijom. Otvaranjem prema Zapadu, Ja- pan je počeo da usvaja naučna i tehnološka dostignuća, ali i novine na duhovnom i kulturnom planu. Zaživeo je obrazovni sistem, a tehnika štampanja omogućila je razvoj novinarstva. Književnost (termin bungaku - knji- ževnost, nastaje upravo u Meiđi periodu) takođe trpi ve- like promene. Japansku modernu odlikuje procvat pre- vodne književnosti, a u začetku je i teorija književnosti. Japanci usvajaju ideje književnih pokreta sa Zapada, ali sa izvesnim zakašnjenjem. Osim realizma, javlja se i ro- mantizam, a čuju se i glasovi zagovornika, ali i protivnika naturalističkog pokreta. Uticaj evropske literature japanskoj poeziji je doneo slobodan stih i nove, intelektualne teme. Promene su se ostvarivale pre svega zahvaljujući pojavi grupe izuzetno nadarenih pisaca. Jedan od njih, koji je pomogao da se u Japanu usvoje i prilagode pravila i tehnike zapadnoevropske književnosti, ali i nauke, bio je Mori Ogai (1862?1922). Jedan od najvećih japanskih pisaca, pesnik, drama- turg, prevodilac, književni kritičar, a istovremeno vojni le- kar i naučnik, Mori Ogai je značajno uticao na širenje mo- dernizacije u Japanu. Nakon što je diplomirao medicinu na Tokijskom univerzitetu i postao najmlađi lekar sa li- cencom u Japanu, stupio je u vojsku. Vojska ga šalje na če- tvorogodišnju specijalizaciju u Nemačku, gde je boravio u velikim univerzitetskim centrima i sarađivao sa čuvenim naučnicima, poput nobelovca Roberta Koha. Tamo je bio u prilici da se podrobno upozna sa principima i metodama savremenog naučno-istraživačkog rada. Po povratku u Ja- pan, Ogai se vratio u službu vojnog lekara. Posle Rusko-jamačkog jezika prevodi nemačke, ali i druge svetske pisce. U njegovom bogatom pripovednom opusu nalazi se i prvi prevod Geteovog Fausta na japanski jezik. Ogaijevo književno stvaralaštvo se razvija kroz neko- liko faza. Započinje autobiografskim delom u kom se po prvi put u japanskoj književnosti prikazuje veza između Japanca i Evropljanke (Maihime). Nastavlja se delima u kojima je primetno piščevo traganje za sopstvenim iden- titetom i gde otkrivamo njegove lične probleme i nedou- mice. Ova dela se bave i pitanjima pojave anarhizma i re- presivne politike koju su japanske vlasti sprovodile u to vreme. U narednoj fazi Ogai pokazuje tendenciju da život prikaže na realističan način i bez ulepšavanja, dok njegov rad istovremeno prati stalno preispitivanje problema su- koba između fikcije i realnosti u književnom delu. Naj- važnije delo iz ovog perioda i ujedno u svetu najpoznatije Ogaijevo delo, roman Gan (Divlja guska), prevedeno je i na srpski jezik.


 

 

 

 

dr Danijela Vasić

 

 

Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"

 

 

 

  back   top
» Pretraži SAJT  

powered by FreeFind

»  Korisno 
Bookmark This Page
E-mail This Page
Printer Versie
Print This Page
Site map

» Pratite nas  
Pratite nas na Facebook-u Pratite nas na Twitter - u  
»  Prijatelji Planete
»   ON LINE PRODAJA

6 digitalnih izdanja:
4,58 EUR/540,00 RSD
Uštedite čitajući digitalna izdanja 50%

Samo ovo izdanje:
1,22 EUR/144,00 RSD
Uštedite čitajući digitalno izdanje 20%

www.novinarnica.netfree counters

Čitajte na kompjuteru, tabletu ili mobilnom telefonu

» PRELISTAJTE

NOVINARNICA predlaže
Prelistajte besplatno
primerke

Planeta Br 48


Planeta Br 63


» BROJ 73
Planeta Br 72
Godina XIII
April. 2016 - Jun. 2016.

 

 

Magazin za nauku, kulturu, istraživanja i otkrića
Copyright © 2003 -2015. PLANETA