ARHEOLOGIJA
O.K.
Ngvenja u Esvatiniju
Najstariji rudnik na svetu?
Na jugu Afrike je država Esvatini, ranije Svazilend. Graniči sa Južnom Afrikom, izuzev malog dela teritorije na severoistoku gde je granica sa Mozambikom. Jedna od dvaju prestonica i najveći grad je Mbabane. Severozapadno od Mbabanea je rudnik Ngvenja.
Lokalitet na kome je rudnik i lokacija Esvatinija odnosno nekadašnjeg Svazilanda |
Hematit je kao ruda korišćen u davnim vremenima Afrike. Srednje kameno doba Crnog kontinenta obuhvata period od više stotina hiljada godina. U južnom delu Afrike ova kultura je trajala oko sto hiljada godina a završila se pre skoro dvadeset milenijuma. U ta davna vremena crveni oker dobijao se iz hematita, oksida gvožđa za koji je karakteristično da sija i da se u njemu može ogledati.
Na tom mestu vršeno je topljenje rude gvožđa. Naziv lokaliteta na kom se nalazi rudnik Ngvenja je greben Bornvu. Inače, naziv Ngvenja potiče iz svazi jezika, jednog od dva zvanična jezika u Esvatiniju. Pre radova vezanih za rudnik, koji će u velikoj meri deformisati okolinu planine u kojoj se Ngevenja nalazi, po obliku je podsećala na krokodila. Otud i prevod naziva: krokodil.
Crteži u pećini koje su ostavili bušmani |
Tokom arheoloških radova, korišćen je ugljenik-14. Prvi radovi su sprovedeni šezdesetih godina prošlog veka, u vreme kada su inostrane kompanije vadile rudu gvožđa na tom mestu. Savremeni rudnik je otvoren 1964. godine da bi bio zatvoren 13 godina kasnije. A najraniji radovi u rudniku vršeni su pre oko četrdeset osam hiljada godina tako da se to mesto smatra za najstariji poznati rudnik na svetu.
Kristali hematita |
Crveni oker kakav se dobijao u rudniku Ngvenja |
Pretpostavlja se da su drevni narodi koristili ono što su otkopali - za rituale, lečenje i kozmetiku. Preci današnjih Bušmana su upotrebljavali crveni oker iz rudnika da prave slike u kamenu. Tragovi toga se vide u današnjem svazi jeziku u kojem postoje dva naziva za pigmente, odnosno varijante okera. Pre oko dva i po milenijuma tu su pristigli Bantu narodi, koji su topili rudu gvožđa. Imali su ogromne čekiće kojima su vadili rudu kojom su potom trgovali. Na lokalitetu su otkrivena oruđa korišćena u vreme najranijeg rudarenja: preistorijska alatka čoper, jedna vrsta pijuka i čekići od stene dijabaz. Tu se jasno uočava postepeni prelaz sa kamenih na gvozdene alatke.
Danas se mogu videti ulaz i dva prolaza u rudnik, koji potiču iz vremena kada je hematit bio osnovna potreba domorodaca. Tamo je i krater sa vodom. Da bi se proverili rezultati istraživanja od pre više od 60 godina, pokrenut je projekat da se savremenim metodama utvrdi šta je ostalo posle rudnika. Pošto nema očuvanih sedimenata, geohemijskau analiza nije moguća. Ono što je dodatno utvrđeno to je da je rudnik korišćen i u kasnom kamenom dobu afričke preistorije.
O.K.
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"
|
