OKO PLANETE

Govor

Kada je nastao jezik

Kako je navedeno u “Neuroscience news”, pitanje kada su ljudi prvi put počeli da se među sobom sporazumevaja rečima i dalje je tajna ljudske istorije. Koliko god da fosili i artefakti upućuju na određene tragove, ishod jednog novog genetskog istraživanja, čiji su rezultati objavljeni u časopisu Frontiers in Psychology, upućuje na ne baš utemeljen zaključak o vremenu nastanka jezika.
Grupa naučnika sa MIT-a, SAD, predvođena Šigeruom Mijagavom, proučavala je podatke iz 15 genetskih studija u kojima su stručnjaci naišli na trag vremenu i okolnostima pod kojima je su ljudi počeli da se razdvajaju. Ti tragovi ukazuju da se prvo geografsko grananje dogodilo pre oko 135.000 godina, što nagoveštava stav da je tada postojalo kakvo-takvo govorno sporazumevanje. A osetnija mogućnost sprazumevanja govorom nastalo je pre oko 100.000 godina, pojavom prvih tragova simboličkog razmišljanja. To znači da je sposobnost sporazumevanja rečima tada postojala - ako ne i ranije. Na osnovu ovog istraživanja, može se zaključiti da se, u početku, jezik nije koristio za komunikaciju već je postojao kao unutrašnji “kognitivni alat”, kao podloga za razmišljanje i razmenu saznanja.
Zanimljiva strana ove teorije je stav da se razvoj jezika poklapa sa trenutkom u kojem su se davne ljudske grupe prvi put razdvojile na različite populacije. Iz ovoga sledi da jezik možda nije nastao kao odgovor na potrebu za komunikacijom, već kao rezultat evolucije ljudskog mozga, tj. da bi se omogućilo složenije razmišljanje.
Naučnici sa MTI-a imali su pred sobom 15 različitih genetskih studija koje su obavljene u poslednjih 18 godina. Pomenute studije koristile su: analizu Y hromozoma (prenosi se sa oca na sina), analizu mitohondrijske DNK (prenosi se sa majke na dete) i rezultate studija koje se bave ispitivanjem genetskih varijacija u postojećim populacijama. Sprovedena istraživanja otkrivaju da se prvi talas migracija Homo sapiensa iz Afrike dogodio pre oko 70.000 godina, što znači da su te rane ljudske grupe već koristile jezik i da su prvi ljudi nosili svoj jezik sa sobom tokom širenja na nove teritorije.

U prilog ove teorije, idu arheološki nalazi koji otkrivaju da su, pre oko 100.000 godina, ljudi počeli da koriste simbole i umetničke izraze, što je doprinelo da se jezik nađe u društvenoj upotrebi. Na primer, jedan od najstarijih tragova simboličkog ponašanja odnosi se na korišćenje crvene boje (okera) za ukrašavanje tela i predmeta, što je rani oblik umetničkog izraza i apstraktnog razmišljanja. A urezane oznake na predmetima iz tog vremena mogle bi da budu prvi pokušaji vizuelne komunikacije.
Jedna školjka sa urezanim linijama, stara oko 500.000 godina, nagoveštava da su, verovatno, i starije ljudske vrste imale sposobnost simboličkog razmišljanja. Koliko god da to nije bio jezik, pomenuto otkriće upućuje na stav da se mogućnost apstraktnog mišljenja začela mnogo pre nego što je nastala novovremena ljudska vrsta.
Ljudski jezik poseduje dve osnovne osobine: reči, koje označavaju objekte, radnje i pojmove, i mogućnost kombinovanja reči u bezbroj smisaonih rečenica. Nijedna druga živa vrsta nema te sposobnosti. To je omogućilo ljudima da komuniciraju, da razvijaju svoje ideje, da planiraju i prenose svoja znanja drugima. Ova široka društvena upotreba jezika, navode istraživači, nastupila je pre oko 100.000 godina i razvijala se uporedo sa učestanošću pojava simboličkog ponašanja.

Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"