KA DRUGIM PLANETAMA
Indija
Sve krupnijim koracima
Uz SAD, Rusiju i Japan, Indija je četvrta zemlja koja je svoju državnu zastavu pobola na Mesečevu površinu. Poznato je da taj azijski džin dominira u softverskoj i industriji informatičkih tehnologija, ali se možda manje zna da u svemiru ima jednu od najvećih svetskih mreža operativnih satelita, da je krajem prošle godine lansirao svoju prvu misiju bez ljudske posade na Mesec, da ove godine obeležava četiri decenije od osnivanja Indijske organizacije za istraživanje svemira (Indian Space Research Organisation - ISRO) i da je, uz planove o letu ka Marsu, za 2012. godinu već zakazao robotsko sletanje na Mesečevo tlo
 |
Čandrajan-1 |
U poređenju sa stotinama satelitskih lansiranja NASA-e i drugih većih osvajača svemira, Indijska svemirska agencija je 28. aprila prošle godine tek 26. put, iz svemirskog centra Šriharikota, na jugu zemlje, lansirala grupu satelita, ali je tada postavila i svetski rekord - jednom raketom lansirala ih je čak 10. Takav poduhvat zahteva veliku preciznost, jer u trenutku započinjanja osetljive operacije satelitskog lansiranja, raketa se već kreće brzinom od 7,5 km/h. Oko 15 minuta posle poletanja rakete PSLV (Polar Satellite Launch Vehicle) teške 230 t, u orbitu je lansiran satelit za mapiranje Cartosat 2-A, a već minut kasnije i istraživački Mini Satellite-1, i potom još osam sićušnih satelita (težine tri do 16 kg), u razmacima od po 20 sekundi, tako da je kompletna operacija obavljena za manje od 20 minuta. Potonjih osam nano-satelita treba da pomere granice satelitske tehnologije, odnosno da pokažu da je moguće razviti jeftinije satelite, budući da je grupa malih eksperimentalnih satelita napravljena od elektronike dostupne na tržištu. Sve u svemu, kad je o satelitskoj tehnologiji reč, Indija u orbiti trenutno ima 16 satelita koji održavaju telekomunikacije, prenos TV signale, služe predviđanju vremena, učenju na daljinu i drugim potrebama Indijaca, a što je po broju rekord u azijsko-pacifičkoj regiji, i svetski rekord u civilnom domenu.
Azijska vasionska trka
Prvu indijsku misiju na Mesec mnogi analitičari smatraju početkom azijske svemirske trke koja će, za razliku od one hladnoratovske u prošlom veku, između SAD i SSSR-a, obeležiti astronautiku 21. veka.
Indija bi se uglavnom mogla nadmetati sa Kinom i Japanom, zemljama koje takođe nameravaju da do 2024, odnosno 2025. godine, ljudsku posadu pošalju na Mesec. Kina je nešto ranije pokrenula svoj svemirski program i, privredno ojačana, na tom planu je zasad znatno ispred Indije. Japan je lansirao lunarni orbiter bez ljudske posade 2007, planira spuštanje na Mesec 2012-2013 i slanje čoveka na Mesec do 2025. I Južna Koreja od 2004. ubrzava sopstveni svemirski program, razvijajući sa Rusijom jednu svemirsku luku i satelitski lanser.
Sve ambiciozniji, ali istovremeno i sve skuplji planovi za osvajanje svemira ukazuju, po nekim mišljenjima, da će ovo ipak biti “zlatni vek globalne saradnje”, pogotovo kad je reč o projektima kao što je misija na Mars. Indija je, međutim, jedina država koja je (1979.) potpisala Sporazum UN o Mesecu, koji zabranjuje proglašavanje vlasništva nad lunarnim resursima, a koji još ni jedna zemlja nije ratifikovala i koji bi mogao da pomogne da se u budućnosti izbegnu sukobi te vrste. |
Prošle jeseni, 22. oktobra, Indija je uspešno započela svoju prvu (dvogodišnju) misiju na Mesec. Sa jedinog indijskog kosmodroma smeštenog na ostrvu Šriharikota, u državi Andra Pradeš, istraživački satelit Čandrajan-1 (“Mesečevo vozilo”) lansiran je pomoću modifikovane verzije PSLV. U lunarnu orbitu ubačen je 8. novembra, a šest dana kasnije se istraživačka sonda odvojila od orbitera i kontrolisano pala na južni pol Meseca gde je, osim što je uzela materijalne uzorke za analizu, spustila na Mesec i zastavu Indije. Sve vreme će orbitirati na oko 100 km udaljenosti od površine jedinog Zemljinog prirodnog satelita.
Izotop sa Meseca kao energent
Uz pomoć opreme koju nosi, Čandrajan-1 treba da ispita lunarnu površinu i na osnovu tih podataka, uz trodimenzionalni atlas, napravi kompletnu mapu njenih hemijskih karakteristika, pri čemu naučnike posebno zanimaju polarne regije koje možda sadrže led (vodu) i minerale kao što su magnezijum, silicijum, kalcijum, gvožđe, titanijum, radon, uranijum i torijum… ali naročito izotop helijum 3, vrlo redak na Zemlji, koji bi u budućnosti mogao biti važan energetski izvor.
Čandrajan-1 nije samo prvi satelit koji je Indija uputila van Zemljine orbite i koji treba da je katapultira u klub zemalja koje su samostalno stigle do Meseca, već predstavlja i izuzetan primer međunarodne saradnje u svemiru. On nosi 11 kompleta istraživačkih instrumenata, od kojih šest pripadaju inostranim svemirskim agencijama, uključujući američku NASA, evropsku ESA i agencije Velike Britanije, Nemačke i Bugarske.
Siromašna svemirska sila?
Nisu svi u Indiji blagonakloni prema njenom ambicioznom svemirskom programu - kritičari ga smatraju rasipničkim u zemlji u kojoj milioni ljudi nemaju najosnovnije uslove za život. Indija je, podsetimo, zemlja velikih socijalno-ekonomskih kontrasta. Mali deo stanovništva, između 50 i 100 miliona njih, pripadaju imućnoj “potrošačkoj” klasi koja smatra da će sirotinje biti dok je sveta i veka, a ostatak čine više od milijardu siromašnih, odnosno 800 miliona ljudi koji dnevno raspolažu sa manje od dva dolara i koji su uvereni da Indija treba da se okane svemira i pomaže ekonomski nemoćnima na Zemlji.
|
Indija: Tvrda sletanja bez posade
Indija je treća naučno-tehnološka sila koja je stigla do površine Meseca kada je njihova letelica Chandrayaan 1 otpustila vozilo za sletanje na Zemljin satelit. Vozilo je sletelo na Mesec 14. novembra 2008. a datum je odabran kako bi se obeležio rođendan Džavaharlala Nehrua, indijskog premijera koji je pokrenuo indijski svemirski program.
Nešto ranije, Japan i Evropska svemirska agencija (ESA) srušili su svoje letelice na određenim predelima Meseca na kraju njihovog radnog veka. Indijsko vozilo je bila prva letelica osmišljena za put na Mesec od kada su Sovjeti poslali „lunu 24“, 1976. godine.
Letelica je bila teška 34 kg i nosila je tri instrumenta: za video snimanje, spektrometar mase i radar. Ovi instrumenti su vršili ispitivanja potrebna da Indija izvede meko sletanje 2010. ili 2011. u toku misije Chandrayaan 2.Prvo indijsko vozilo nije imalo rakete za kočenje i uništeno je prilikom udara o površinu Meseca. |
Indijski svemirski program začet je 1963. godine, isključivo u naučne svrhe, i kao miroljubiv način da se zemlja izvuče iz siromaštva. Od 15. avgusta 1969. godine njime upravlja ISRO, a od 1972. godine postoje vladin Departman za svemir i Svemirska komisija. Satelitski i lanserski program su dva paralelna programa koji čine indijski svemirski program. Prvi obuhvata komunikacione i istraživačke satelite, a lanserski se bavi dizajniranjem, proizvodnjom i komercijalnom primenom lanserskih raketa.
Zarada od svemira
Indijska svemirska agencija (ISRO) je od početka koncentrisana na civilne projekte od koristi za privredu zemlju, koji su zapravo postavili temelje za njen nedavni informaciono-tehnološki bum i donose joj zaradu od prodaje svemirskih letelica i lansiranja komercijalnih satelita. Komercijalnim i marketinškim aktivnostima ISRO upravlja korporacija Antrix (na sanskritu: svemir), koju je Agencija osnovala 1992. godine.
ISRO danas ima daleko ambicioznije planove. Vlada je već odobrila i drugu lunarnu misiju bez ljudske posade, Čandrajan 2, koja će u periodu od 2010. do 2012. na Mesec spustiti jedno terensko vozilo, a odobrena su i sredstva za slanje prvih indijskih astronauta u orbitu, do 2015. godine (Rakeš Šarma je prvi Indijac koji je boravio u svemiru, ali sa ruskom posadom, 1984.); slanje ljudske posade na Mesec planirano je za 2020. godinu; u planu su i misija bez ljudske posade na Mars i druga vasionska tela kao što su asteroidi i komete. O velikom strateškom preokretu u okviru razmišljanja o indijskom svemirskog programu svedoči i izjava šefa Satelitskog centra ISRO, dr T.K. Aleksa, koji je prilikom lansiranja Čandrajana-1 pred novinarima kazao da će, “ukoliko se desi nekakva katastrofa na Zemlji, izazvana bilo od prirode ili čoveka, ljudima možda biti potrebna i kolonija na Marsu”.
|
